Omaland. Fragment uit het verhaal.

OMALAND 

Er was eens, geen tijd, geen haast en geen doel. 
Ik was nog een kind bij mijn oma op een zomerdag. Oma Rachel woonde in een klein appartement in de havenstad Haifa. Wij ontbeten samen op het balkon, ik was een jaar of 8. Na het ontbijt zocht mijn oma een leuke zomeractiviteit voor mij. In de volgepropte ladekast vond ze een ouderwetse wekker, die het niet meer deed. Ik mocht de wekker als ‘study case’ gebruiken om te leren hoe het ding werkt. Ik begon met een beschaafde poging. Met een schroevendraaier draaide ik de eerste schroeven los. Dat ging met gemak. Maar toen ik op de harde kern stuitte, en de schroeven kleiner werden, raakte ik mijn geduld kwijt. Ik wilde het ding snel uit elkaar hebben. Als een kraai die een harde noot kraakt, smeet ik de wekker keihard op de betonnen vloer. Ik bleef er maar mee door gaan. Het geluid was zeker niet aangenaam, de vloer was in gevaar, toch hield oma mij niet tegen.
De wekker was nu echt kapot, maar de tijd tikte door.

Elke ochtend is een strijd; ik vind het moeilijk om wakker te worden. Soms laat ik de wekker nog een uur snoozen. Waarom is het zo moeilijk om uit bed te komen? Ben ik zo moe? Dat valt best mee. Als ik eerlijk ben, denk ik, dat ik het gewoon niet durf omdat ik bang ben. Bang? Waarvoor ben je bang? Kijk jezelf aan! Je leeft toch in vrede, zelfs de zon schijnt! Je bent een kunstenaar, je kan doen waar je zin in hebt. Je bent vrij! Maar toch… Wat, als er niks uit mijn handen komt? Wat, als het papier wit blijft? Wat, als niemand het mooi vindt? En wat is de betekenis van wat ik maak? Heeft het allemaal zin?
Soms zou ik zo graag willen dat een kleine oma uit de tekendoos zou springen en met haar vinger zou wijzen en zeggen: “Vandaag alleen met rood potlood tekenen!” Of: “Vanmiddag alleen zitten nadenken!!“
Maar oma is er niet meer. Niemand geeft mij orders of zegt tegen mij wat ik moet doen. Ook mijn man niet, hij gunt me alle vrijheid.
Sommige dagen heb ik geluk. Als in een droom, verschijnt een perfect beeld. Dan heb ik geen twijfels en kan direct aan de slag! Het gebeurde in de auto van mijn schoonmoeder op weg naar Stadskanaal. Ik zag een zwarte vogel, een merel, die pikte in het gras. Maar de vogel had een muilkorf om haar snavel. Het was een bijzondere muilkorf, speciaal ontworpen voor een vogel. Het leek een lange oranje kegel, zoals de puntmuts van een clown. Wat een raar beeld denk ik; een vogel, symbool van vrijheid met een ‘slot’ op haar bek.
Wie is eigenlijk die vogel?

Oma Rachel werd in 1923 in Den Haag geboren. Ze had bruine, amandelvormige ogen, haar haar was zo zwart als de veren van een kraai. Rachel was een ondeugend meisje, onthullen de verhalen uit haar jeugd. Tegen de gewoontes van haar ouders in, die haar als ‘goed gelovige Jodin’ probeerden op te voeden, durfde zij het licht aan te doen op Sabbat dag. En ook op andere heilige dagen kende ze geen godsvrees en fietste stiekem door de Scheveningse duinen naar het strand. Dan nam ze daar een duik. Als ze uit zee kwam, in haar witte badpak, keken alle jonge mannen met een bewonderende blik naar haar. Dit soort activiteiten waren natuurlijk strikt verboden. Maar voor Rachel waren religie en regels overbodig.
Rachel was een rebel in haar hart.

Ik kende mijn oma niet anders dan met sneeuwwit haar. In mijn ogen was ze nog steeds een levendige, jonge ziel en een vrolijke huisvrouw. Ze had perzikachtige wangen, een mollige, zachte buik en een aanstekelijke schaterlach. Zelfs nog op haar 60^ste  kon ze touwtje springen.

Ze kookte en bakte lekker voor haar man, kinderen en kleinkinderen en strooide echte Hollandse hagelslag op onze boterhammen. Ze sprak 5 talen vloeiend; Nederlands, Engels, Hebreeuws, Frans & zelfs Duits! En kon makkelijk tussen de talen schakelen zonder verwarring of accentproblemen, terwijl ze kletste met haar buurvrouwen of jeugdvrienden.

Ze noemde mij ‘vogeltje’. Samen dronken wij thee uit de pot die ze warm hield in een grappig gebloemd kussentje. “Dit heet Theemuts”, zei ze. Dan riep ze: “Het is zo gezellig!” en legde uit: “In geen enkele andere taal ter wereld bestaat dit woord, maar je kan het vergelijken met ‘cosy’ in het Engels.”

Ook als puber was ik dol op mijn oma en ging graag naar haar toe. “Je bent erg afgevallen” glimlachte ze “Waar leef je van? Van liefde en lucht?” Op een koude winterdag ging ik bij haar langs met een flinke blaasontsteking. “Nu is het tijd voor lekker, warm katoenen ondergoed, laat die sexy onderbroek nog eventjes in de la liggen!” zei ze lachend. Ik bloosde, maar voelde me ook een beetje trots. Ik was 18 en net seksueel actief geworden. Mijn oma begreep alles. Door haar werd ik geaccepteerd. Bovendien was ze een kunstliefhebber & een open-minded vrouw.

Oma Rachel was mijn lievelingsoma; symbool van liefde en vrijheid.

(Het volledige verhaal op aanvraag verkrijgbaar. The story is available in English on request) © Image & text Efrat Zehavi 2021